Dni Otwarte i warsztaty na Stacji Morskiej US w Międzyzdrojach

Majestatyczne głazy narzutowe, znajdowane na plaży barwne otoczaki, wszechobecne „kamienie polne”, czy też kamyki, z których składają się pokłady żwiru, uważane są na Pomorzu za powszechne i pospolite. Mało kto zastanawia się nad miejscem z którego pochodzą, ich historią i okolicznościami, w których się tworzyły. Te pochodzące głównie ze Skandynawii polodowcowe pamiątki kryją w sobie wiele spektakularnych tajemnic, których rozwikłanie ukaże fascynującą, geologiczną historię Skandynawii sięgającej czasów, kiedy na Ziemi nie istniało jeszcze życie, ale było już morze. Autorem prelekcji jest geolog z Instytutu Nauk o Morzu i Środowisku Uniwersytetu Szczecińskiego.

Ubiegłoroczna katastrofa ekologiczna na Odrze wpłynęła nie tylko fatalnie na jej ekosystem, ale również na nas – ludzi związanych z nadodrzańskimi miejscowościami, czy też korzystających z jej walorów i zasobów. Dyskusja na temat przyczyn ówczesnego zatrucia organizmów wodnych trwa, rozpoczęło się kolejne lato z wysokimi temperaturami, a specjaliści czujnie i z pewnym niepokojem obserwują aktualny rozwój sytuacji. Z pierwszej ręki, od naukowca Uniwersytetu Szczecińskiego, który niewiele dni przed ubiegłoroczną katastrofą, Odrę od jej górnego biegu aż po ujście do Zalewu Szczecińskiego przepłynął i przebadał, usłyszymy wiele interesujących szczegółów na temat jej wyjątkowego ekosystemu i dowiemy się więcej o przyczynie masowego wyginięcia organizmów wodnych w Odrze latem 2022 roku.

Do kogo należy dno oceanów? Kto ma prawo do znajdujących się tam metali, których zasoby przewyższają te znane nam z lądów? W jaki sposób można je wydobyć? Co wiemy o zwierzętach zamieszkujących te zimne, ciemne, nieprzyjazne dla człowieka głębiny? I – w końcu – w jaki sposób można te głębiny badać, skoro jest tam tak ciemno, zimno – i w dodatku są one tak daleko? O tym wszystkim opowie naukowczyni pracująca we Wspólnej Organizacji Interoceanmetal, międzynarodowej instytucji zajmującej się eksploracją podwodnych równin abisalnych na Pacyfiku.

Po wysłuchaniu tej prelekcji żaden z słuchaczy nie wejdzie do Bałtyku z myślą, że jest w wodzie sam! Obiegowe wyobrażenie „glona”, to roślinka wodna spotykana w rzece lub akwarium – prawda naukowa, którą przedstawi ekspert z Instytutu Nauk o Morzu i Środowisku Uniwersytetu Szczecińskiego obali ten mit, a zdjęcia spod przeróżnych mikroskopów zaprezentowane podczas prelekcji na zawsze utrwalą się w pamięci słuchaczy (wiele z nich zasługuje na honorowe miejsce w galerii sztuki).

Morze, nasze morze…, to piękne, piaszczyste plaże, strzeliste klify, przeurocze wydmy i mierzeje. Jednak w skali geologicznej dzisiejszy Bałtyk to chwilowy stan złożonego, dynamicznego i wiecznie zmieniającego się systemu hydrologicznego. Jeszcze kilka tysięcy lat temu Zatoka Pomorska była rozległym lądem, a linia brzegowa Bałtyku przebiegała zupełnie gdzie indziej. Zanim powstał dzisiejszy, znany nam Bałtyk w jego miejscu istnieli jego poprzednicy o zupełnie innej charakterystyce. Mało tego, miliony lat temu, w pradawnym tropikalnym morzu bujnie rozwijały się tu rafy koralowe, a w późniejszych dziejach przez obszar ten popłynęła „bursztynowa” rzeka… ale o tym to już na naszym wykładzie przygotowanym przez ekspertkę z Instytutu Nauk o Morzu i Środowisku Uniwersytetu Szczecińskiego.

Każdy z nas doświadczył „złej” pogody. Nieraz tylko denerwuje, nieraz wzbudza strach, a nieraz fascynuje. Zmiany klimatyczne i ich konsekwencje potęgują zarówno intensywność tak zwanych anomalii pogodowych, jak i ich częstotliwość. Prelekcja przygotowana przez naukowca‐meteorologa z Instytutu Nauk o Morzu i Środowisku Uniwersytetu Szczecińskiego uświadomi wiele procesów kształtujących zarówno nadmorską pogodę jak i tutejszy mikroklimat, a także pozwoli w zrozumieniu zachodzących zjawisk pogodowych. Przy okazji słuchacze powinni dojść do wniosku, że rzeczywiście mamy wpływ na klimat, a zjawiska ekstremalne będą nam towarzyszyć coraz częściej i o ile nie powinniśmy się ich „na zapas” obawiać, to na pewno powinniśmy mieć przed ich skutkami respekt i być na nie przygotowani.

Hasło „zakwity sinicowe” (nie tylko na Bałtyku) ogłaszane przez stosowne służby w gorące dni wzbudza grozę wśród turystów, restauratorów i hotelarzy nadmorskich miejscowości. Czym są bohaterowie tych alarmów? Dlaczego nazywają się sinicami skoro są zielone? Po co są toksyczne (tylko niektóre)? Jak to się stało, że istnieją na Ziemi niemalże od początku powstania na naszej planecie życia i co jest tajemnicą ich ekologicznego sukcesu opowie międzynarodowy lider badaczy tych minipotworów z Katedry Farmacji i Chemii Ekologicznej Uniwersytetu Opolskiego.

Piękne, rozgrzane piaszczyste plaże, piszczące ochoczo pod stopami nadciągających plażowiczów, to symbol polskiego morza. Każdy jej metr kwadratowy traktowany jest jako bezcenne dobro narodowe…, a tymczasem plaży nam ubywa. Realizowane są różnorakie zabiegi ochronne, aby zatrzymać lub chociaż spowolnić ten proces. Coraz częściej piasek na plażę transportowany jest sztucznie – inaczej by go po prostu zabrakło! Dlaczego plaża się kurczy? Czyja to robota? Może zjawisko to w końcu przejdzie samo? Co My możemy jeszcze zrobić? Na te i inne pytanie odpowie naukowiec z Instytutu Nauk o Morzu i Środowisku Uniwersytetu Szczecińskiego, który na temat dynamiki osadów zarówno pod wodą jak i na powierzchni Ziemi w pasie brzegowym wysp Uznam i Wolin wie niemalże wszystko.